• İlk üç yılda; 0 • 4. ve 5. Yıllar arasında; p Yolsuzluk ve hileli işlemlere yöneldikleri görülmüştür.

• Kunuşkan, sevimli, kendisine çok değer biçerler, • Hastalık derecesinde yalancıdırlar ve vicdan azabi çekmezler, • Manipülasyonda ve bozgunculukta aşırı hünerlidiler, • Duygusuz ve başkalarının duygusuna önem vermeyen tipleridir, • Eylemleri nedeniyle sorumluluk Kabul etmezler, • Kurnaz, egoist, çok risk alan, kurallara uymama özelliği taşırlar, • İşe en once gelip, en geç giderler, • İşinin bitmediğini bahane edip geç saate kadar çalışırlar, • Yıllarca izin yapmadan çalışırlar, • Hile yapanların cinsiyelere oranı; @ kadınlar, ` erkekler, • Eğitim düzeyleri arttıkça hile sayısı azalmakta ancak zarar boyutu oldukça artmaktadır,

Adli Muhasebe Nedir? Muhasebe, denetim, finans, sayısal yöntemler, hukuk, davranış bilimleri, araştırma ve sorgulama gibi alanlardaki uzmanlık bilgilerinin; kanıt toplama, analiz etme, değerlendirmede kullanılması ve sonuçlarının rapor edilmesidir.

• İşletmelerde büyük oranlı mali kriz oluşması, • İşletmenın iflas veya tasviye sürecine girmesi, • İşletmenin bir yıllık karını veya daha fazlasını kaybetmesi, • Hisse değerlerinin taban yapması veya borsada büyük dalgalanmalar oluşmaas, • Bir veya daha fazla kıdemli yöneticinin bir suçtan dolayı tutuklanması, • İşletmenin ortaklık yapısını değişmek zorunda kalması, • İşletmenin çalışma izinlerinin iptal edilmesi, • İşletmenin güvenirliğinin ortadan kalkması, • İşletmenin piyasasını ve müşterilerini kaybetmesi, • İşletmenin marka güvenirliğinin zedelenmesi,

Endüstri Radyo mikrofonlarında Çetin Ünsalan'ın sorularını yanıtladık. Sektörümüzün bugünü ve yarınına dair vizyonumuzu paylaştığımız bu podcast bölümünü kaçırmayın.

04.05.2025 - TGRT Haber Uzun yıllardır bildiğimiz dedektiflik mesleği artık iş hayatında bambaşka bir isimle yerini aldı. Şirketlerdeki dedektiflik faaliyetlerinin yeni ismi "hile denetimi ya da suistimal inceleme" uzmanı. Türkiye'de ise bu işi yapan kişi sayısı neredeyse yok denecek kadar az. Özel sektörün içinde yer alan muhasebe, finansman, satış, pazarlama, üretim, sevkiyat, satın alma ve insan kaynakları bölümlerinde çok daha fazla suistimal yapıldığı biliniyor. Hatta Türkiye'de12-18 Kasım tarihleri, ‘Uluslararası Suistimal Farkındalık Haftası’ olarak kabul ediliyor. Bu uzmanlık alanında amaç, şirketlerdeki hile ve suistimallerden doğan zararları önlemek. Uluslararası Suistimal İnceleme Uzmanları Derneği'nin hazırladığı ‘Mesleki Dolandırıcılık 2024’ raporunda, Ocak 2022 ile Eylül 2023 arasında 138 ülkeden bin 921 kurum içi hile vakasının 3.1 milyar dolardan fazla kayba yol açtığı belirtiliyor. 1.5 YIL EĞİTİM ALDI 35 yıldır mali müşavirlik yapan Adli Muhasebe ve Hile Denetimi Uzmanı Fikriye Aslan, İstanbul Mali Müşavirler Odası’nın düzenlemiş olduğu, yaklaşık 1,5 yıl süren, 500 saatlik, ’Bağımsız Adli Muhasebe Uzmanlığı’ sertifikasını alan bir isim. O dönem bu eğitimi alan 50 kişi arasında mesleğini yapan tek uzman olan Aslan, hile uzmanlığına ilişkin merak edilenleri anlattı. SUİSTİMALLERİN İZİNİ SÜRÜYOR Aslan, mesleğini şöyle tanımladı: ABD ve Avrupa’da “Forensic People” olarak bilinen, Türkiye’de ise “Adli Muhasebe Uzmanı” olarak tanımlanan bu alanda görev yapıyorum. Özel sektörde faaliyet gösteren şirketlerde, beyaz yaka, mavi yaka çalışanlar, CEO/CFO’lar ya da diğer ortaklar tarafından gerçekleştirilen suistimal ve yolsuzluk vakalarının izini sürüyorum. Ayrıca sahte evrak ve imzalarla yapılan sözleşmeler aracılığıyla şirketin zarara uğratılması gibi olayları da inceliyorum. Bu tür eylemleri kimin gerçekleştirdiğini, tek başına mı yoksa iş birliği içinde mi hareket edildiğini, hangi yöntem ve araçların kullanıldığını, bu faaliyetlerin nasıl gizlendiğini, hangi birimlerde ve ne kadar süredir devam ettiğini detaylı şekilde analiz ediyorum. Ayrıca suistimalin şirkete verdiği maddi zararı hesaplayarak, elde ettiğim tüm bulguları yönetimle paylaşmak üzere rapor haline getiriyorum." CEZA ALABİLİRLER Aslan ayrıca alanında uzman kişilerden de destek aldığına değinirken, "Yönetim, kendisine sunduğumuz ve adli birimlerle paylaştığımız bu rapor doğrultusunda, yapılan suistimalin faillerinin cezalandırılması amacıyla yasal süreci başlatabilir. Hazırladığımız rapor, suistimalin ne şekilde gerçekleştirildiğini ortaya koymayı ve bunu somut verilerle ispatlamayı amaçlıyor. Araştırma yürütürken; muhasebe, istatistik, hukuk, finansal analiz, psikoloji ve sayısal yöntemler gibi pek çok farklı uzmanlık alanından faydalanıyoruz. Ayrıca, sorgulama teknikleri, suçlu profili analizi, sahte imza ve sahte belge düzenleme yöntemleri konusunda da alanında uzman kişilerle iş birliği yapıyoruz" bilgisini verdi.   YÜZ KİŞİDEN 85'İ "Peki, şirketler neden kendi çalışanlarını denetleme ihtiyacı hissediyor?" sorusunu yönelttiğimiz Aslan, şunları söylüyor: "Çünkü insanın ve paranın olduğu her yerde, ne yazık ki suistimal riski vardır. Dünya genelinde yapılan dikkat çekici bir araştırmaya göre; insanların yüzde 75’i fırsatını bulduğunda hile yapabileceğini belirtirken, yüzde 10’u her koşulda hile yapacağını ifade ediyor. Farklı departmanlardan kişilerin katılımıyla suistimal giderek sistematik hâle gelir ve büyür. Öyle ki, yaklaşık üç yıl içinde bu süreç, şirketin iflasına kadar uzanabilir.”

2024 yılında küresel çapta gerçekleşen şirket içi dolandırıcılık, hile ve suistimallerin ekonomik boyutu 5 trilyon dolar olarak açıklandı. En çok kayıp, emlak, gayrimenkul, toptan ticaret, ulaşım, depolama ve kamu hizmetleri sektörlerinde görüldü. Uluslararası Suistimal İnceleme Uzmanları Derneği (ACFE), 2024 yılı mesleki dolandırıcılık raporunu açıkladı. 138 ülkeden 1921 kurumun incelendiği hile vakası raporuna göre şirketlerin yıllık gelirlerinin yüzde 5’i suistimal nedeniyle heba oluyor. Genel çerçeveye bakıldığında ise her yıl 5 trilyon dolar, hile ve suistimal yoluyla yasal ticaret sistemi dışına çıkarılıyor. Rapora göre tüm dünyadaki hile ve suistimallerin yüzde 43’ü ihbarlar üzerine ortaya çıkıyor. YETKİLİLER İŞİN İÇİNDE İhbarların yüzde 52’si o işletmede çalışanlar tarafından yapılıyor. Dünyada en yaygın görülen hile ve suistimallerin başını ise nakit olmayan varlıkların çalınması ve faturalandırma usulsüzlükleri çekiyor. Bu tip suçlar çoğunlukla yetkili kişiler tarafından işleniyor. ACFE raporuna göre şirket sahipleri ve yöneticiler tarafından işlenen suçlar, çalışanlar tarafından işlenen suçların tam 7 katı büyüklüğünde kayba yol açıyor. 3 KATEGORİYE DİKKAT Bu suçlar en fazla diğer ortaklara, bankalara ve devlet kurumlarına karşı işleniyor. Tüm hile ve suistimaller, genel olarak şu üç kategoride toplanıyor: Yolsuzluk, varlıkların kötüye kullanılması ve mali tablo dolandırıcılığı. Yolsuzluklar; alım ve satım sırasında rüşvet, kayırma, komisyon şeklinde gerçekleşirken ölçüsü sınırlı kalıyor ve daha çok alt kademe çalışanlar arasında yaygın. Varlıkların kötüye kullanılmasında en çok nakit hırsızlığı, stok kayıtlarında oynamalar, zimmete geçirme görülüyor. YAKALAMA SÜRECİ 12 AY Tüm dünyada, bütün suçlar açısından yapılan araştırmada bir hile ve suistimalin yakalanma süreci 12 ayı buluyor. Yöneticiler işin içindeyse bu oran artıyor. Yine tüm dünyada ortak olan bir diğer konu ise bütün ortaya çıkan vakaların sadece yüzde 57’si kolluk kuvvetlerine yansıyor. Geri kalan vakalarda patronlar, yöneticiler, karar vericiler yüzde 50 oranında iç disiplin gereği konuyu kolluk kuvvetlerine taşımıyor. Yine yüzde 34 oranıyla şirket itibarı buna gerekçe gösteriliyor. DENETİM YAPILMIYOR Hile ve Suistimal Denetimi Uzmanı Fikriye Aslan, konuyu Türkiye özelinde değerlendirdi. Türkiye’de aileler tarafından yönetilen ve kurumsallaşma konusunda yeterince ilerleyememiş çok sayıda işletme bulunduğuna dikkat çekerek, “İç kontrol sistemlerinin ve denetim mekanizmalarının geliştirilmesi için yeterince çaba sarf edilmiyor. Finansal süreçler çoğunlukla işletme sahiplerinin yanında ikinci kişi olarak konumlanan çalışanlar tarafından yönetiliyor” dedi. ÇOĞU FIRSAT KOLLUYOR Aslan, sektörel kırılımlara bakıldığında en çok kaybın sırasıyla emlak ve gayrimenkul, toptan ticaret, ulaşım ve depolama, inşaat ve kamu hizmetleri sektörlerinde görüldüğüne vurgu yaptı. Aslan, “Hile denetimi, işletmeleri yüzde 5’lik gelir kaybından koruyor. Araştırmalara göre çalışanların yüzde 75’i böyle suçlara fırsatını bulursa karışma eğiliminde. Yüzde 10 neredeyse suç işlemek için çalışıyor. Sadece yüzde 15’i hiçbir durumda hile yapmıyor” diye konuştu.

Pusula Danışmanlık A.Ş. Kurucusu-Adli Muhasebe ve Hile Denetimi Uzmanı Fikriye Aslan, Roots Kadın İnisiyatifi tarafından düzenlenen “Zamansız Kadınlar” programının Fark Yaratan Kadınlar başlığı altında girişimci kadınlara ilham vermek üzere deneyim ve tavsiyelerini paylaştı.  Kızılay İstanbul İl Başkanı, Roots Kurucu Eşbaşkanı ve Ekonomist Burcu Kösem’in moderatörlüğünde yapılan oturuma Sektörel Dernekler Federasyonu (SEDEFED) Başkanı Emine Erdem, İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı İzlem Erdem, BEE’O Propolis Kurucusu Aslı Tanuğur da katılımcılar arasındaydı.